Władza rodzicielska

Władza rodzicielska jest to relacja między rodzicami a dzieckiem. Nie ma znaczenia dla powstania władzy rodzicielskiej czy dziecko jest urodzone w małżeństwie czy poza nim. Ze względu na swą nieporadność dziecko nie może załatwiać osobiście swych spaw, musi być poddane pieczy innych osób. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym dziecko od urodzenia aż do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską. Władzę rodzicielską można zdefiniować rozbijając ją na trzy podstawowe elementy. Pieczę nad dzieckiem. Zarząd majątkiem dziecka. Reprezentowanie dziecka. Władza rodzicielska powinna być wykonywana z uwzględnieniem dobra dziecka i interesu społecznego. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom w pełnym zakresie od chwili jej powstania do daty jej wygaśnięcia. Ten typowy stan może podlegać zakłóceniom, spowodowanym niewłaściwym sprawowaniem władzy rodzicielskiej przez rodziców, bądź czynnikami natury obiektywnej, od nich niezależnymi. W takich sytuacjach musi interweniować sąd, rozstrzygając o pozbawieniu, zawieszeniu, lub ograniczeniu władzy rodzicielskiej z powodu nienależytego jej wykonywana. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu . To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani Sąd ustanawia opiekuna dla dziecka.

Kto jest rodzicem dziecka?

Pochodzenie jednej osoby od drugiej jest faktem biologicznym i macierzyństwo czy ojcostwo w znaczeniu prawnym powinno odpowiadać rzeczywistości. W niektórych wypadkach może dojść do rozbieżności między stanem prawnym a stanem rzeczywistym. Dziecko może pochodzić tylko od jednej kobiety jako matki i tylko od jednego mężczyzny jako ojca. Ustalenie, kto jest matką dziecka nie nastręcza tak wielu problemów jak ustalenie ojcostwa. Zgodnie z łacińską paremią mater temper certa – matka jest zawsze pewna, czy dane dziecko jest jej. W przypadku ojca jest to już bardziej skomplikowane. Są trzy sposoby ustalenia ojcostwa. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki – dotyczy to dzieci zrodzonych w małżeństwie – z wyłączeniem dzieci urodzonych w czasie trwania małżeństwa rodziców, ale po upływie 300 dni od orzeczenia separacj. Uznanie dziecka przez ojca. Ustalenie ojcostwa przez sąd. Dopóki nie wiadomo, kto jest matką dziecka, dopóty nie można stwierdzić, kto jest ojcem dziecka. Wynika to z prostego faktu, iż ojcostwo jest następstwem obcowania określonego mężczyzny z określoną kobietą.

Jakie są obowiązki rodziców względem dzieci?

Przez pieczę nad dzieckiem rozumie się zespół obowiązków i uprawnień rodziców obejmujących stałą troską o dziecko, dbałość o to, by było należycie wychowane, aby nie stała mu się krzywda. Rodzice są zobowiązani troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy, odpowiednio do jego uzdolnień. Rodzice zapewniają dziecku należytą egzystencję, poprzez dostarczanie mu środków utrzymania. Zgodnie z art. 98 § 1 kro rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka. Dokonują w imieniu dziecka czynności prawnych, występują przed sądami i innymi organami państwowymi.

Jakie są obowiązki dziecka wobec rodziców?

Odpowiednikiem obowiązków i praw z zakresu pieczy nad osobą dziecka jest jego obowiązek posłuszeństwa wobec rodziców. Rodzice powinni dążyć do tego, aby ich zarządzenia były przez dziecko respektowane z mocy autorytetu, perswazji i łagodnych środków wychowawczych. W żadnym wypadku karcenie nie powinno naruszać godności dziecka lub powodować uszczerbku w jego zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Gdzie jest miejsce zamieszkanie dziecka?

Zgodnie z prawem miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania rodziców. Jeżeli jednak rodzice mieszkają oddzielnie miejscem zamieszkania dziecka będzie miejsce zamieszkania rodzica, któremu przysługuje wyłącznie władza rodzicielska, lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli jednak władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom, mieszkającym oddzielnie, miejscem zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, o jego miejscu zamieszkania decyduje sąd opiekuńczy. Z powyższego wynika, iż jedynie o miejscu pobytu dziecka rozstrzygają rodzice. Z reguły miejscem tym jest dom rodzinny, ale rodzice mogą zdecydować, że dziecko będzie przebywało poza nim, np. w czasie wakacji dziecko wyjeżdża do dziadków, czy na kolonie.

Jak ustala się nazwisko dziecka?

W zasadzie dziecko nabywa nazwisko rodziców (obojga lub jednego z nich) z tym, że gdy rodzice noszą różne nazwiska, każde dziecko, a więc niezależnie od sposobu ustalenia ojcostwa, może nabyć nazwisko ojca. Sprawa jest prostsza, gdy dziecko jest urodzone w związku małżeńskim. Wtedy zgodnie z domniemaniem, że pochodzi z małżeństwa, nosi nazwisko męża matki. Możliwa jest sytuacja, gdy małżonkowie zadecydują i zgodnie oświadczą jednocześnie z oświadczeniem w sprawie nazwisk przyszłych małżonków, że dzieci zrodzone z małżeństwa będą nosić nazwisko żony. W każdym razie wszystkie dzieci zrodzone w jednym małżeństwie noszą to samo nazwisko – ojca lub matki. Jeżeli dziecko zrodziło się poza związkiem małżeńskim, dziecko uznane przez ojca nabywa z chwilą uznania jego nazwisko. Możliwe jest również, przy uznaniu dziecka, złożenie oświadczenia, że dziecko będzie nosiło nazwisko matki. Jeśli matka małoletniego dziecka wyjdzie za mąż za innego mężczyznę niż ojciec dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenie, iż dziecko będzie nosił nazwisko męża matki. Jeśli dziecko skończyło trzynaście lat, potrzebna będzie także jego zgoda. Nie jest to możliwe, gdy dziecko nosi już nazwisko swego biologicznego ojca. Zmiana nazwiska dziecka może nastąpić w trybie orzeczenia administracyjnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk. Gdy ojcostwo dziecka nie zostało ustalone, dziecko nosi nazwisko matki. W sytuacji, gdy oboje rodzice dziecka są nieznani, nazwisko nadaje sąd opiekuńczy

Kto nadaje imię dziecku?

Rodzice nadają dziecku imię i zgłaszają je w urzędzie stanu cywilnego. Musi ono być wybrane z imion znajdujących się w polskim kalendarzu imion. Jeżeli przy sporządzaniu aktu urodzenia rodzice nie dokonają wyboru, kierownik stanu cywilnego wpisuje do aktu urodzenia jedno z imion zwykle w kraju używanych. Rodzice dziecka mogą w ciągu 6 miesięcy złożyć kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne oświadczenie o zmianie imienia dziecka wpisanego do aktu w chwili jego sporządzenia.
Pani Nowak pół roku temu rozwiodła się z mężem. Okazuje się, że jest w czwartym miesiącu ciąży. Pani Nowak wie kto jest biologicznym ojcem dziecka, lecz obawia się, że wobec prawa będzie to jej były mąż. Kto zatem będzie wobec prawa ojcem nowonarodzonego dziecka?
Według prawa polskiego, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. W przedstawionej sytuacji dziecko urodzi się za ok. 5 miesięcy, a Pani Nowak rozwiodła się 6 miesięcy temu, zatem dziecko urodzi się w 11 miesiącu po ustaniu małżeństwa. Nie ma więc mowy o domniemaniu, iż ojcem dziecka Pani Nowak będzie jej były mąż. Ustalenie ojcostwa może nastąpić zatem przez uznanie dziecka przez ojca biologicznego albo na mocy orzeczenia sądu.