Mobbing w pracy

W warunkach firmy prześladowcą jest zazwyczaj przełożony lub współpracownik. Mobbing zazwyczaj nie ma charakteru otwartej, jawnej agresji. Atak na ofiarę przeprowadzany jest środkami manipulacji psychicznej, przy zachowaniu pozorów poprawności, często bez przekraczania formalnych zasad.

Zdarza się jednak otwarta krytyka, zastraszanie, obwinianie na forum bez jakiegokolwiek pohamowania ze strony prześladowcy. Co właściwie oznacza słowo mobbing? Nic innego jak po prostu prześladowanie, napastowanie, nękanie lub przemoc psychiczna wobec współpracownika, a częściej podwładnego pracownika w miejscu pracy. Mobbing stosowany jest dziś w bardzo często.

Mobbing wywodzi się z Kodeksu pracy i jego definicja zapisana jest w w art. 94 § 2, gdzie obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie temu zjawisku. Pracownik, który stał się ofiarą mobbingu, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania oraz zadośćuczynienia ze względu na krzywdę, jakiej doznał. Stanowią o tym nie tylko przepisy prawa pracy. Należy też pamiętać, że dotyczy to również odpowiednich przepisów z Kodeksu cywilnego i karnego.

Mobbing w każdej postaci polega na manipulacji uczuciami ofiary czyli pracownika, w celu jej emocjonalnego wyniszczenia. Prześladowca dąży do tego, aby u człowieka mobbowanego wywołać i podtrzymywać lęk, poczucie winy lub uczucie poniżenia, upokorzenia. Te emocje, jeśli są długotrwałe i silne, mogą doprowadzić do rozstroju nerwowego i do bardzo negatywnych skutków zdrowotnych.

Kary i odszkodowania

art. 94 § 1 k.p. stanowi o tym, że pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. Konsekwencją tego obowiązku jego niedochowania jest odpowiedzialność pracodawcy, również w takim przypadku gdy nie jest on osobiście zaangażowany w stosowanie mobbingu, lub też nie interesował się czy mobbing jest stosowany wobec zatrudnianych przez niego pracowników. W przypadku braku odpowiednich działań w zakresie przeciwdziałania mobbingowi odpowiedzialność pracodawcy kształtuje się w postaci odszkodowania lub zadośćuczynienia pracownikowi u którego nastąpił rozstrój zdrowia.

§ 4 k.p. mówi o sytuacji w której pracownik wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę. W takim przypadku przysługuje mu od pracodawcy odszkodowanie wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

§ 5 wyznacza wymóg oświadczenia pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę w formie pisemnej z podaniem zaistniałego mobbingu jako przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Między mobbingiem a rozwiązaniem stosunku pracy musi zachodzić związek przyczynowy. Pracownik dochodzący odszkodowania musi udowodnić fakt istnienia mobbingu.

art. 55 k.p. pracownik posiada możliwość rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków. Możliwość taka istnieje jednak tylko w sytuacji gdy pracodawca nie przeciwdziała mobbingowi z zakładzie pracy. Istnieje również możliwość dochodzenia swoich praw m.in. osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę w oparciu o przepisy chroniące dobra osobiste.

art. 445 k.c. stwarza możliwość dochodzenia odpowiedniej sumy zadośćuczynienia w przypadku gdy praktyki pracodawcy doprowadziły do rozstroju zdrowia pracownika.

art. 448 k.c. mówi, że w przypadku naruszenia dobra osobistego istnieje możliwość zasądzenia przez sąd odpowiedniej sumy zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

§ 2 przyznaje poszkodowanemu możliwość naprawienia szkody majątkowej wywołanej naruszeniem dóbr osobistych. W takiej sytuacji znajdzie zastosowanie art. 415 k.c. stanowiący o tym, że ten kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Niezależnie od dochodzenia roszczeń przez pracownika w sprawie mobbingu, pracodawca może odpowiadać karnie poprzez wypełnienie znamion przestępstw określonych poniżej.

• art. 151 k.k.doprowadzenie namową lub przez udzielenie pomocy do targnięcia się na własne życie,
• art. 156 k.k.spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• art. 157 k.k.spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia,
• art. 158 § 1 i 2 k.k.udział w bójce lub pobiciu,
• art. 190 § 1 k.k. groźba,
• art. 191 § 1 k.k.stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej,
• art. 207 k.k.znęcanie się fizyczne lub psychiczne,
• art. 212 § 1 i 2 k.k.pomówienie osoby,
• art. 216 § 1 i 2 k.k. znieważenie,
• art. 217 § 1 k.k.uderzenie lub inne naruszenie nietykalności cielesnej,
• art. 218 § 1 i 2 k.k.złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika,
• art. 219 k.k. nie zgłoszenie lub zgłoszenie nieprawdziwych danych do organu ubezpieczeń społecznych,
• art. 220 § 1 k.k.nie dopełnienie obowiązków BHP poprzez narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• art. 267 k.k. pozyskiwanie informacji bez uprawnienia,
• art. 268 k.k niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub zmienianie zapisu istotnej informacji lub utrudnianie zapoznania się z nią przez osobę uprawnioną,
• art. 107 k.w. złośliwe wprowadzenie w błąd lub złośliwe niepokojenie,
• art. 283 § 1 k.p. nie przestrzeganie przepisów lub zasad BHP.