Czym są zobowiązania ?

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu .

Zobowiązania są tą częścią prawa cywilnego, które regulują społeczne formy wymiany dóbr i usług. Czyli wszelkiego rodzaju usługi czy dobra, które potrafią przedstawić pewną wartość majątkową. Zobowiązania stanowią księgę trzecią kodeksu cywilnego. Jest ona zbudowana z dwóch zasadniczych członów. Pierwszy z nich dotyczy regulacji części ogólnej zobowiązań (tytuły I-X), oraz drugi obejmujący postanowienia dotyczące tzw. nazwanych stosunków obligacyjnych (tytuły XI – XXXVII). Podział ten nie znajduje swojego wyraźnego odzwierciedlenia w formalnej strukturze księgi trzeciej Kodeksu Cywilnego, jednakże przyjęty jest w praktyce prawa zobowiązań.

Zobowiązanie jest przede wszystkim stosunkiem stwarzającym więź, która ma charakter prawny. Zobowiązanie zatem jest stosunkiem prawnym, inaczej rozumianym niż więzi moralne czy obyczajowe między ludźmi. Podmiotem uprawnionym w zobowiązaniu jest „wierzyciel”, podmiotem zobowiązanym -„dłużnik”. Przedmiotem zobowiązania jest świadczenie, to znaczy określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może się domagać wierzyciel. Zatem istota zobowiązań jest swoistą relacją między dłużnikiem a wierzycielem na zasadach uprawnienia wierzyciela a obowiązku dłużnika.

Zobowiązanie wierzyciela w terminologii prawniczej nazywane jest – „wierzytelnością”, natomiast stanowisko dłużnika nazywane jest – „długiem”.
Przez „świadczenie” należy rozumieć zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu zgodnemu z ochroną interesów wierzyciela. Polega ono na zachowaniu się „czynnym” to znaczy działaniu, lub zachowaniu się „biernym” to znaczy zaniechaniu działania. Jednakże reguła przyjmowana w prawie jest zachowanie czynne.

Od przedmiotu zobowiązania jakim jest świadczenie dłużnika, należy odróżnić pojęcie „przedmiotu świadczenia”. Jest to zazwyczaj przedmiot, mogący by rzeczą do którego się odnosi to określenie. Jednakże przedmiot świadczenia nie jest związany z istotą stosunku zobowiązaniowego. Stosunki zobowiązaniowe należą do kategorii stosunków cywilnoprawnych, które stwarzają między ich uczestnikami więzi o „charakterze względnym”. Charakter względny więzi prawnej oznacza, że może on występować w zobowiązaniu jedynie między „stronami” stosunku prawnego i nie odnosi się do osób trzecich. Stronami w takim rozumieniu są : wierzyciel i dłużnik. W przeciwieństwie do tego więzi o charakterze „bezwzględnym” ( absolutnym) występującym pomiędzy uprawnionym i wszystkimi pozostałymi podmiotami, czyli również osobami trzecimi.

Źródłem powstania tego rodzaju stosunku, zwanego również obligacyjnym może być czynność prawna: dwustronna (zobowiązanie umowne) oraz jednostronne (np przyrzeczenie publiczne). Zobowiązanie nie może powstać w sposób ważny bez określenia podmiotów stosunku obligacyjnego czyli wierzyciel, dłużnik. Występować mogą w zakresie stosunków obligacyjnych, świadczenia pomiędzy wieloma podmiotami tzw. „wielostronne stosunki zobowiązaniowe”, (np. stosunek spółki cywilnej).

Ogólnie rzecz ujmując losy zobowiązana od chwili jego powstania, aż do chwili ostatecznego wygaśnięcia łączą się w jedną całość stosunku prawnego, który istniej dopóty, dopóki cel tego stosunku nie zostanie osiągnięty. Osiągnięcie tego celu wyraża się w zaspokojeniu strony stosunku obligacyjnego przez zrealizowanie świadczenia.

Komentarz  Kodeksu Cywilnego